Zijn elektrische auto’s écht beter voor het milieu?
Elektrische auto’s zijn inmiddels niet meer weg te denken uit het straatbeeld. Van compacte stadsauto’s tot luxe SUV’s: steeds meer mensen stappen over op elektrisch rijden. Maar met die opmars rijst ook een logische vraag: zijn elektrische auto’s echt beter voor het klimaat dan benzine- of dieselauto’s? Of is het vooral een slimme marketingtruc?
Om dat te beantwoorden, moet je verder kijken dan alleen de uitstoot – of beter gezegd, het ontbreken hiervan. In dit artikel duiken we in de totale levenscyclus van elektrische auto’s. Van de CO₂-uitstoot bij de productie tot het dagelijkse gebruik en de uiteindelijke recycling. Want alleen dan zie je het volledige plaatje en de impact op het milieu.
Elektrisch rijden = goed voor het milieu
Laten we beginnen met het meest bekende verschil: elektrische auto’s stoten tijdens het rijden geen broeikasgassen uit, zoals CO₂. Er komt geen verbrandingsproces aan te pas, dus ook geen uitlaatgassen. Zeker in stedelijke gebieden levert dat directe voordelen op, zoals schonere lucht en minder geluidsoverlast. Vooral op korte ritten en in drukke binnensteden is dat een groot pluspunt. Waar een benzine- of dieselmotor koud en inefficiënt start, rijdt een elektrische auto meteen stil en emissievrij weg. Maar: dat betekent niet automatisch dat een elektrische auto 100% milieuvriendelijk is.
De schaduwkant van de productie op het milieu
Een belangrijk onderdeel van de discussie rondom elektrische auto’s is de productie van de accu. En daar valt iets op: het bouwen van een elektrische auto stoot meer CO₂ uit dan het bouwen van een vergelijkbare brandstofauto.
Gemiddeld zorgt de productie van een elektrische auto voor zo’n 11.500 kilo CO₂-uitstoot. Ter vergelijking: een benzineauto komt uit op ongeveer 7.000 kilo. Het verschil van zo’n 4.500 kilo zit voornamelijk in de accu, waarvoor grondstoffen als lithium, kobalt en nikkel nodig zijn. Die worden vaak op energie-intensieve wijze gewonnen en verwerkt. Dat betekent dat een elektrische auto met een achterstand begint.
Omslagpunt: wanneer wordt een elektrische auto schoner?
Zodra een elektrische auto eenmaal op de weg is, begint hij dat uitstootverschil goed te maken. Tijdens het rijden stoot een elektrische auto vrijwel niets uit. En als je laadt met groene stroom — bijvoorbeeld uit wind of zon — wordt de impact nóg kleiner.
Op een gegeven moment wordt er een omslagpunt bereikt. Dit is het moment waarop de elektrische auto minder CO₂ heeft veroorzaakt dan een benzineauto met hetzelfde aantal kilometers. Dat omslagpunt ligt vaak al na enkele jaren rijden, afhankelijk van het stroomgebruik en het type voertuig.
De totale levenscyclus
Wie echt wil weten wat het voordeel van elektrisch rijden is op het milieu, moet kijken naar de hele levenscyclus van een auto. Van productie en dagelijks gebruik tot recycling aan het einde van de levensduur.
Uit berekeningen blijkt dat een elektrische auto over de gehele levenscyclus tot 60% minder CO₂ uitstoot dan een brandstofauto. En dat is inclusief de accu, de gebruikte stroom en de sloop. Kortom: op lange termijn wint de elektrische auto het vrijwel altijd.
Minder onderhoud, minder slijtage
Naast de directe uitstoot is er nóg een voordeel: elektrische auto’s hebben minder bewegende delen. Geen motorolie, geen bougies, geen uitlaat. Dat betekent minder onderhoud, minder vervangingen en dus minder belasting van het milieu. Zelfs de remmen slijten minder snel, dankzij regeneratief remmen: een techniek waarbij de auto afremt op de elektromotor, en tegelijkertijd energie terugwint. Hierdoor gaan remblokken vaak langer mee dan bij een brandstofauto.
De impact van stroom op het milieu
Een elektrische auto is dus zuinig tijdens het rijden — maar hoe duurzaam dat rijden is, hangt af van de stroom die je gebruikt. Rijd je op grijze stroom uit kolencentrales, dan blijft de CO₂-uitstoot hoger. Maar in Nederland wordt de stroommix steeds groener. Meer dan de helft van de opgewekte stroom komt inmiddels uit hernieuwbare bronnen.
Laad je op met zelf opgewekte zonne-energie, dan wordt elektrisch rijden pas écht duurzaam. Je rijdt dan praktisch CO₂-vrij, zonder afhankelijk te zijn van het energienet. Dat is niet alleen goed voor het milieu, maar vaak ook voor je portemonnee.
De kosten: duurder of juist goedkoper?
Een veelgehoord misverstand is dat elektrisch rijden per definitie duurder is. De aanschafprijs van een elektrische auto ligt inderdaad vaak hoger dan die van een benzineauto. Maar daar staat tegenover dat de verbruikskosten lager zijn, zeker als je thuis kunt laden tegen een gunstig tarief of met zonnepanelen.
Ook zijn de onderhoudskosten lager, zoals eerder besproken. En rijd je veel kilometers, dan verdien je die hogere aanschafprijs relatief snel terug. Vooral bij zakelijke rijders of leaserijders is elektrisch rijden in veel gevallen financieel aantrekkelijk.
Kanttekeningen en nuance
Dat elektrische auto’s voordelen hebben, betekent niet dat er geen uitdagingen zijn. De productie van batterijen blijft een energie-intensief proces. Daarnaast is het recyclen van accu’s nog volop in ontwikkeling. Hoewel de eerste initiatieven voor batterijrecycling in Europa zijn opgestart, is de infrastructuur nog niet volledig op orde.
Bovendien zijn sommige grondstoffen schaars of komen ze uit gebieden waar de arbeidsomstandigheden onder druk staan. De industrie werkt aan schonere mijnbouw en circulaire productieketens, maar daar is nog werk aan de winkel.
De toekomst van elektrisch rijden
Toch gaat de ontwikkeling snel. De komende jaren wordt elektrisch rijden alleen maar slimmer, schoner en efficiënter. Denk aan slim laden op momenten dat de stroom het goedkoopst en schoonst is. Of aan bidirectioneel laden, waarbij je auto fungeert als thuisbatterij en stroom teruglevert aan het net of je huis.
Ook de productieprocessen van batterijen worden duurzamer, met minder energieverbruik en betere recyclingtechnieken. Daarnaast wordt gewerkt aan alternatieve batterijtechnologieën die minder afhankelijk zijn van schaarse grondstoffen.
Conclusie: beter voor het milieu, maar kijk naar het geheel
Zijn elektrische auto’s beter voor het milieu? Het eerlijke antwoord is: ja, mits je naar het hele plaatje kijkt. Wie alleen de productie bekijkt, kan concluderen dat een elektrische auto meer uitstoot dan een brandstofauto. Maar zodra je de totale levenscyclus meeneemt — van productie en gebruik tot recycling — dan is het verschil duidelijk. Elektrische auto’s stoten uiteindelijk aanzienlijk minder CO₂ uit, zeker wanneer je laadt met groene of zelf opgewekte stroom. Ze vragen minder onderhoud, hebben minder slijtageonderdelen en op de lange termijn, wordt de valse start gelijk getrokken.