Rijden op waterstof, hoe praktisch is dat en wat kost het?

Rijden op waterstof heeft op papier veel voordelen. Enerzijds rij je (lokaal) emissievrij met de fijne rijeigenschappen van een volledig elektrische auto. Tegelijkertijd heb je een ruime actieradius en is de auto snel weer volgetankt, waarmee hij net zo praktisch is als een brandstofauto. Hoewel, zo veel waterstoftankstations zijn er nog niet. Hoe makkelijk is het tanken dan nog? En wat kost rijden op waterstof eigenlijk? Met een Toyota Mirai nemen we de proef op de som.

Hoe rijdt een waterstofauto?

Een waterstof-elektrische auto rijdt grotendeels hetzelfde als een batterij-elektrische auto. Dankzij de elektromotoren zijn het vermogen en koppel direct beschikbaar. Ook is de aandrijving vloeiend en stil. Optimaal comfort dus. Ook een waterstof-elektrische auto regenereert energie bij het afremmen, maar minder sterk dan een batterij-elektrische auto. Dat komt omdat een waterstof-elektrische auto een veel kleinere batterij heeft om die energie in op te slaan.

De uitstoot van een waterstofauto is water(damp). De meeste waterstof-elektrische auto’s, waaronder de Toyota Mirai, slaan dit tijdens het rijden op en stoten het op een praktisch moment in één keer uit, bijvoorbeeld aan het einde van de rit. Daardoor staat de auto na afloop van een rit vaak nog een tijdje ‘na te roken’. Zeker in deze koude tijd van het jaar kan dat een behoorlijke stoomwolk zijn. Dat is even wennen, maar hoort dus zo. Overigens kan je ook met een druk op een knop zelf kiezen wanneer de auto de waterdamp uitstoot.

Wat is de actieradius van de Toyota Mirai?

Voor onze voorbeeldauto, de Toyota Mirai, wordt net als bij een brandstofauto geen officiële actieradius opgegeven. De boordcomputer meldt bij volle waterstoftanks een actieradius van ongeveer 400 kilometer. Dat blijkt echter al snel een erg bescheiden opgave. In de praktijk verbruikten we bijna iedere rit ruimschoots minder kilometers aan actieradius dan dat de rit lang was. De enige uitzondering was een stadsritje, waarbij het teruglopen van de actieradius vrijwel gelijk liep met het daadwerkelijk gereden aantal kilometers.

De actieradius van de Toyota Mirai in de praktijk kunnen we wel berekenen. In de waterstoftanks van de Mirai past 5,6 kg waterstof (waterstof gaat in kilo’s). Het theoretische verbruik van de Toyota Mirai in de geteste uitvoering is 0,89 kg per 100 kilometer. Het praktijkverbruik schommelde rond de 0,96 kg per 100 kilometer. Zelfs als we dat nadelig afronden naar 1 kg/100 km, kom je in de praktijk dus zo’n 560 km ver.

Actieradius in de winter

Hoe zit dat in de winter? Dan neemt de actieradius van elektrische auto’s toch sterk af? Bij batterij-elektrische auto’s wel ja. Door extra stroomverbruikers zoals de verwarming, maar vooral omdat de batterij zelf gewoon minder efficiënt wordt van de kou. Je smartphone is ook eerder leeg als het heel koud (of warm) is, hoe veel je hem ook gebruikt.

Een waterstof-elektrische auto heeft daar geen last van. De energie is namelijk niet opgeslagen in een batterij, maar in de waterstoftanks. Waterstof heeft geen last van de kou. Het verbruik is in de winter nog steeds wel iets hoger door het gebruik van de verwarming en dergelijke, maar het verschil is niet groter dan bij een brandstofauto.

Waar kan je waterstof tanken?

Goed, de actieradius is op zichzelf geen probleem dus. Waar je momenteel nog wel rekening mee moet houden, is waar je waterstof kunt tanken. Op moment van schrijven telt Nederland ongeveer 15 waterstoftankstations (kaart). Die zijn voornamelijk in het westen van het land geplaatst. In de Randstad heb je al gauw een waterstoftankstation op je route, maar in de rest van het land kan waterstof tanken toch nog voor de nodige routeplanning zorgen als je niet toevallig bij een waterstoftankstation in de buurt woont of werkt.

In onze testweek hadden wij een waterstoftankstation zonder al te ver omrijden op onze woon-werkroute. We begonnen de testperiode met een volgetankte Mirai. Ondanks de ruime actieradius zaten we in de loop van de week toch even te rekenen hoeveel ritjes we in de thuisregio konden maken, met genoeg marge om daarna nog bij dat tankstation te komen. In de praktijk bleek de actieradius van de Toyota Mirai zoals gezegd veel ruimer dan de auto zelf had verwacht. We konden uiteindelijk dus zonder zorgen één keer in de week tanken en al onze ritten maken.

Heb je geen waterstoftankstation in de buurt van huis, werk of op de woon-werkroute? Er zijn gelukkig grote uitbreidingsplannen voor het netwerk van waterstoftankstations. Volgens de huidige doelstellingen van de overheid moeten er in 2025 al 50 waterstoftankstations in Nederland zijn, dus een landelijk goed dekkend netwerk.

Wat kost rijden op waterstof?

Net als bij benzine en diesel (en elektriciteit) verschillen de prijzen enigszins per tankstation. Om toch een indicatie te geven: wij tankten in december 2022 voor 17,20 euro per kg. Stel dat de Toyota Mirai voor de tankbeurt helemaal leeg was geweest, dan had een volle tank dus 96,32 euro gekost. Afgezet tegen de (door ons voorspelde) totale actieradius komt dat neer op waterstofkosten van 0,17 euro per kilometer. Daarmee liggen de kosten van rijden op waterstof op ongeveer hetzelfde niveau als rijden op benzine.

Afgezien van het tanken geniet je met een waterstof-elektrische auto wel van enkele belastingvoordelen. Zo betaal je bij aanschaf geen bpm (al is het maar omdat de CO2-uitstoot van de auto nul is) en ook ben je geen wegenbelasting verschuldigd. Vooralsnog zit er ook geen einddatum aan dat voordeel.

Voor zakelijke rijders is er nog een voordeeltje: het lagere bijtellingspercentage van 16% geldt voor waterstofauto’s voor de gehele cataloguswaarde. Bij een batterij-elektrische auto geldt dat percentage alleen voor de eerste 35.000 euro. Is de auto duurder, dan geldt voor de rest van het bedrag de volle 22%. Voor auto’s met een andere aandrijfvorm geldt die 22% over de gehele cataloguswaarde.

Hoe veilig is een waterstofauto?

In het kort: heel veilig. Daar hoef je je echt geen zorgen over te maken. Als waterstoftechnologie niet veilig was geweest, hadden de auto’s geen typegoedkeuring gekregen. Ook los van de nieuwe aandrijftechniek zijn waterstof-elektrische auto’s veilig. Zo heeft de Toyota Mirai de volle vijf sterren behaald bij de veiligheidstests van de Euro NCAP.

Wat is grijze, blauwe en groene waterstof?

Wie zich wat meer in waterstof verdiept, komt de termen grijze, blauwe en groene waterstof tegen. In het kort geeft die kleur aan hoe duurzaam de waterstof wordt geproduceerd. Voor de productie van grijze waterstof wordt fossiele energie uit aardgas of kolen gebruikt. Bij zogenaamde blauwe waterstof wordt eveneens energie uit aardgas of kolen gebruikt, maar de CO2-uitstoot die daarbij vrijkomt wordt opgevangen en opgeslagen. Het komt dus niet in de lucht terecht, waarmee blauwe waterstof in theorie CO2-neutraal is. Groene waterstof wordt op zo’n manier gemaakt dat er überhaupt geen CO2 vrijkomt. Groene waterstof is dus pas echt duurzaam. In Nederland kan je nu alleen nog grijze waterstof tanken, maar er zijn uiteraard plannen voor de productie van (meer) blauwe en groene waterstof.

Zelf groene waterstof produceren?

Wie weet is het over een aantal jaar mogelijk om zelf, thuis groene waterstof te produceren. Onderzoekers van de Katholieke Universiteit in Leuven hebben namelijk een zonnepaneel ontwikkeld dat waterdamp uit de lucht efficiënt direct omzet in waterstof. Groene waterstof, dus. Een interessante ontwikkeling, want met twintig van die panelen kan een gemiddeld gezin een jaar zonder gas of elektriciteit leven. Het onderzoeksteam verwacht dat de panelen in 2030 beschikbaar zijn voor de consument.