Auto’s van Toen: Dymaxion
Een gesneefde toekomstdroom van architect Buckminster Fuller…
 |
Door Paul Spek . Als (model)autoliefhebber schrijft hij wekelijks de rubrieken AutoRAI in Miniatuur en Auto’s van Toen. Rijdt een smart citycoupé en een Ford Streetka. |
Een aubergine op wielen? Nee, dit is de Dymaxion, een intrigerende druppelvormige toekomstauto uit de vroege jaren dertig van de Amerikaanse architect Richard Buckminster Fuller.
Zelfdragende koepel
Buckminster Fuller (1895-1983) is in de architectuurwereld vooral bekend van de geodetische_koepel – kort door de bocht een lichte, zelfdragende koepelconstructie, op het eerste gezicht opgebouwd uit talloze driehoeken. Denk aan het oude Aviodome op Schiphol. Met die constructie wilde Buckminster Fuller – zijn motto was ‘meer doen met minder materiaal’ – geprefabriceerde huizen produceren die sterk, ruim en duurzaam waren. Die zouden door de lucht op hun plaats worden gezet. Heel vooruitstrevend in de jaren dertig…
“Omdat Buckminster Fullers huizenproject te kostbaar bleek, concentreerde hij zich op de ontwikkeling van een auto volgens hetzelfde principe”
Geen huizen, maar een auto
Buckminster Fuller noemde die huizen Dymaxion – de naam is samengesteld uit de woorden dynamic, maximum en ion (dynamiek, maximum en ion). Omdat zijn huizenproject te kostbaar bleek, concentreerde hij zich op de ontwikkeling van een auto volgens hetzelfde principe en met dezelfde naam.
Lichte constructie
De aerodynamisch gevormde carrosserie van de driewielige Dymaxion was van aluminium en had een lange overhang aan de voorzijde. Door de lichte constructie woog de 6,10 meter lange auto slechts 725 kilogram – het gewicht van een Fiat Cinquecento. De Dymaxion bood echter ruimte aan elf inzittenden.
“De Dymaxion zou prominent op de wereldtentoonstelling van Chicago staan, maar Chrysler stak daar een stokje voor. Buckminster Fuller zette zijn Dymaxion voor de hoofdingang, waar hij veel meer belangstelling trok dan Chrysler”
Voorwielaandrijving, achterwielbesturing
De Dymaxion was voorzien van voorwielaandrijving, terwijl de Ford V8-motor achterin was gemonteerd. Via het nota bene enkele achterwiel werd de auto bestuurd. Met een stuuruitslag van 90 graden kon de Dymaxion binnen zijn eigen lengte keren.
Instabiel
Buckminster Fuller verkocht zijn eerste auto in de zomer van 1933. Die auto verongelukte al snel – waarschijnlijk vanwege instabiliteit door de lange overhang aan de voorzijde en de achterwielbesturing. De eerste Dymaxion werd weer hersteld, maar ging tijdens de Tweede Wereldoorlog definitief verloren.
“De aerodynamische Dymaxion woog door de lichte constructie slechts 725 kilogram – het gewicht van een Fiat Cinquecento – maar bood ruimte aan elf inzittenden”
Prominente plek
De tweede Dymaxion was al door een groep Britten besteld. Toen die hoorden van het ongeluk, zagen ze af van de koop en werknemers van Buckminster Fuller namen de auto over. De derde Dymaxion zou in 1934 prominent op de wereldtentoonstelling van Chicago staan, maar Chrysler stak daar een stokje voor. Daarop parkeerde Buckminster Fuller zijn Dymaxion prompt voor de hoofdingang, waar hij natuurlijk veel meer belangstelling trok dan Chrysler. Na afloop werd de auto keer op keer doorverkocht en verdween, net als nummer 2, uit zicht.
Nog maar één
In 1944 dook Dymaxion nummer 3 weer op, met een half miljoen kilometer op de teller. Hij was dus intensief gebruikt. Buckminster Fuller restaureerde de auto, maar in de jaren vijftig werd nummer 3 gesloopt. Nummer 2 dook in de jaren zeventig weer op. Inmiddels was dit dus nog de enige Dymaxion. In 2009 werd die gedeeltelijk gerestaureerd en tegenwoordig staat hij in het National Auto Museum (de ‘Harrah Collection’) in Reno, Nevada (VS).
“Via het enkele achterwiel werd de Dymaxion bestuurd. Met een stuuruitslag van 90 graden kon de Dymaxion binnen zijn eigen lengte keren”
Nóg drie
Buckminster Fuller bouwde slechts drie Dymaxion-auto’s. In de jaren zeventig deed een – waarschijnlijk rijke en excentrieke – Amerikaan een poging om drie nieuwe Dymaxions te bouwen. Het project strandde na de bouw van drie chassis en twee kunststof carrosserieën.
Norman Foster-replica
De gerenommeerde Britse architect Norman Foster heeft samengewerkt met Buckminster Fuller en heeft grote bewondering voor zijn werk en auto. Hij liet hetzelfde restauratiebedrijf dat nummer 2 gedeeltelijk restaureerde een vierde Dymaxion bouwen, als replica van nummer 3. Dat is de groene auto op de foto.
Hier vind je meer foto’s en interessante verhalen over de Dymaxion.
“De wereldberoemde Britse architect Norman Foster liet een vierde Dymaxion bouwen, als replica van nummer 3”