Auto’s van Toen: Fiat 128
Bescheiden Auto van het Jaar 1970
 |
Door Bart Oostvogels. Mede-hoofdredacteur AutoRAI.nl en MotorRAI.nl. In de wieg gelegd als automotive journalist. Een échte nieuwsjager en liefhebber van auto’s én motoren. Hoe lichter, hoe beter! Als het maar wielen heeft. |
In 1969 introduceerde Fiat de 128. Het strak vormgegeven gezinsautootje werd de Auto van het Jaar 1970 en bleef tot in 1985 in productie. Er zijn wereldwijd ruim drie miljoen exemplaren geproduceerd; de 128 was dus een succesnummer.
Voorwielaandrijving
De Fiat 128 was voorzien van een dwars voorin geplaatste motor die de voorwielen aandreef. Voorwielaandrijving was nog in opkomst, tien jaar na de introductie van de Mini. Het aandrijfconcept van de Fiat was echter veel verfijnder dan dat van de Mini. De 128 was niet de eerste auto met voorwielaandrijving en de motor dwars voorin, hij zorgde wel voor de doorbraak van het concept.
Autobianchi Primula
De Fiat 128 was voorzien van een dwars voorin geplaatste motor die de voorwielen aandreef. Voorwielaandrijving was nog in opkomst, tien jaar na de introductie van de Mini. Het aandrijfconcept van de Fiat was echter veel verfijnder dan dat van de Mini. De 128 was niet de eerste auto met voorwielaandrijving en de motor dwars voorin, hij zorgde wel voor de doorbraak van het concept.
“De Fiat 128 was niet de eerste auto met voorwielaandrijving en de motor dwars voorin, hij zorgde wel voor de doorbraak”
Veel varianten
Dankzij de dwarse plaatsing van de motor bood de 128 veel interieurruimte voor zo’n compacte (gezins)auto. Volgens Fiat nam de techniek slechts 20 procent van de lengte (3,85 meter) in beslag. De 128 was er als twee- en vierdeurs sedan, als driedeurs stationwagon en als coupé. De techniek van de 128 werd ook voor de Fiat X-1/9 (1972-1989) gebruikt, al had die auto de motor ‘midscheeps’.
Lampredi
De 128 werd aangedreven door een nieuwe 1.116 cm3 benzinemotor met een enkele bovenliggende nokkenas, met een vermogen van 36 kW (49 pk). De motor was ontwikkeld onder leiding van Aurelio Lampredi, die bij Ferrari naam had gemaakt met een serie V12-motoren en motoren voor Ferrari’s Formule 1-auto’s.
“De motor in de Fiat 128 is ontwikkeld door Aurelio Lampredi, die bij Ferrari naam had gemaakt met V12- en Formule 1-motoren”
128 Rally
In maart 1971 verscheen de 128 Rally, die voorzien was van een 1.290 cm3-motor (49 kW/67 pk) met een dubbele Weber-carburateur en andere technische verbeteringen. De Rally was opgeleukt met een sportieve zwarte grille met een speciaal logo, halogeen-koplampen, een speciale voorbumper met mistlampen, zwarte sportstrepen en dubbele ronde achterlichten. Het interieur was aangekleed met zwart kunstleder, stoelen met hoofdsteun en een sportstuur, toerenteller en watertemperatuur- en oliedrukmeters. In 1974 nam Fiat de 128 Rally alweer uit productie.
128 Coupé en 3P Berlinetta
De fraaie 128 Coupé verscheen eind 1971. Het sportief ogende tweedeursautootje was met zowel de 1.1- als de 1.3-motor verkrijgbaar. De Coupé had niet alleen een 23 cm kortere wielbasis, maar ook een spoorbreedte achter die 4,5 cm kleiner was dan die van de sedan. In 1975 werd de Coupé strakgetrokken, van een derde deur voorzien en omgedoopt tot 3P Berlinetta.
“ De Rally was opgeleukt met een sportieve zwarte grille, halogeen-koplampen, een speciale voorbumper met mistlampen, zwarte sportstrepen en dubbele ronde achterlichten”
Facelift
In 1976 kreeg de 128 een facelift. De auto kreeg onder meer modieuze plastic bumpers, een ander front met rechthoekige koplampen en grote vierkante achterlichten. Ook het dashboard en de motoren werden gewijzigd. De driedeurs stationwagon, die tot dan toe Familiare heette, werd omgedoopt tot Panorama en voorzien van achterste zijruiten uit één stuk.
Ritmo
In 1978 introduceerde Fiat de Ritmo, de opvolger van de 128. Fiat stopte in 1979 het grootste deel van de productie van de 128. De basisversie bleef echter nog tot 1985 in productie.
“De basisversie van de 128 bleef nog tot 1985 in productie”
Zastava en andere varianten
De Fiat 128 is in diverse landen in licentie geproduceerd. De bekendste is wel de Joegoslavische Zastava, de wat ongelukkig ogende 1100 met vijfde deur. Die bleef tot 2008 in productie. Versies van de 128 werden ook gebouwd in Egypte, Argentinië, Sri Lanka en in Zuid-Afrika. In Spanje bouwde Seat, dat heel veel andere Fiat-modellen in licentie bouwde, van de 128 alléén de 3P.
Elektrische Sears
De Sears XDH-1 uit 1977 is een elektrisch prototype van het Amerikaanse winkelbedrijf Sears Roebuck, gebouwd op basis van een Fiat 128 3P ter gelegenheid van het tienjarige bestaan van het accumerk DieHard. De auto was voorzien van twintig accu’s en een 20 kW elektromotor. Aangezien de accu’s waren gemonteerd op de plek van de achterbank en de bagageruimte, was de Sears XDH-1 een tweezitter. De auto heeft enkele snelheidsrecords gevestigd en is te zien in de International Motorsports Hall of Fame and Museum in Talladega, Alabama (VS).