Grenzeloosheid

Aan de basis van de stikstofproblematiek waar we nu mee te maken hebben, staat volgens de politica een breed maatschappelijk probleem. “Ik zie op het moment een aantal crises: een stikstofcrisis, een klimaatcrisis en een gezondheidscrisis. Volgens mij is het onderliggende probleem overal hetzelfde en dat is de grenzeloosheid van mensen. Dat is geen fijne boodschap, want we willen allemaal vrij zijn en doen wat we kunnen en willen, maar we zijn daarbij over grenzen gegaan en nu zie je de gevolgen daarvan.” Niet dat het alleen maar slecht met Nederland gaat. “Ik zie ook mooie initiatieven waarbij mensen naar elkaar omzien: een boodschap voor elkaar doen of de hond uitlaten.”

“Alle sectoren moeten bijdragen aan de oplossing van het probleem.”

Geen onwil

“Ook de ChristenUnie heeft voor de PAS-wet gestemd die ervoor zorgde dat economische activiteiten doorgang konden vinden zonder dat er concrete doelen waren om de natuur te beschermen.” Volgens Dik-Faber is dat geen onwil of bewust de natuur de rug toekeren. “We waren toen gewoon nog niet echt bezig met stikstof. Wel met het klimaat, maar voor stikstof dachten we het goed geregeld te hebben. Eigenlijk was het te mooi om waar te zijn en dat is ook gebleken.”

Noodzaak van ingrijpende maatregelen

Nu is er wel veel te doen rondom stikstof. De uitspraak van de rechter zorgde er in 2019 voor dat de PAS de prullenbak inging. Tienduizend bouwvergunningen werden in de ijskast gezet. De beschuldigende vinger wees al snel naar de boeren en het wegverkeer. Eén van de eerste ingrepen die de overheid deed, was het verlagen van de maximumsnelheid overdag naar 100 km/u op de snelwegen. Volgens Jan Willem Erisman, stikstofdeskundige, was dit het enige wat de overheid op korte termijn kon doen, maar zet het op lange termijn geen zoden aan de dijk. Daarvoor zijn veel ingrijpendere maatregelen nodig.

“We willen allemaal vrij zijn. Daarbij zijn we over grenzen gegaan.”

Integrale belangenafweging

Ook Dik-Faber ziet dat. “We moeten op zoek naar een integrale belangenafweging waarbij we zowel naar de natuur als de economie kijken. Ik ben er echt van overtuigd dat een sterke natuur ook meer economische activiteiten kan verdragen. Die balans is de afgelopen jaren zoek geweest. Tegelijkertijd zullen we ook echt keuzes moeten maken. Niet alles kan overal, zoals het eindrapport van de Commissie Remkes veelzeggend is getiteld.”

Boeren stoppen

“Er wordt nu veel naar boeren gekeken en ja, die sector is verantwoordelijk voor een groot deel van de stikstofemissies, maar alle sectoren zullen moeten bijdragen aan het oplossen van het probleem, ook de industrie bijvoorbeeld. Los van deze stikstofperikelen zien veel boeren helaas geen toekomst meer voor hun bedrijf in ons land. Dat raakt mij. Ik vind het belangrijk om de boeren en natuur meer met elkaar te verbinden, bijvoorbeeld door kringlooplandbouw.”

“Het belang van de natuur is groot, maar je kunt je ogen niet sluiten voor economische belangen.”

Ingrijpen luchtvaart

Maar ook in de luchtvaart moeten stappen worden gezet volgens de Commissie Remkes. Nu de coronacrisis Nederland in zijn greep houdt, kan ook een bedrijf als KLM het hoofd amper boven water houden. Dat geeft de overheid een kans om in te grijpen. “We hebben in de Tweede Kamer uitvoerig gedebatteerd over steun aan KLM. Je wilt dat zo’n bedrijf door kan gaan, maar wel op een manier die toekomstbestendig is. Dat betekent dat de stikstofuitstoot naar beneden moet.”

Economisch belang versus natuurbelang

Toch kijkt het Tweede Kamerlid niet alleen naar de belangen van de natuur. “Het belang van de natuur is heel erg groot en daar sta ik pal voor maar je kunt niet je ogen sluiten voor de economische belangen. Die integrale belangenafweging is nu actueler dan ooit. We zien dat de overheid goede maatregelen neemt om de uitwerking van de coronacrisis voor mensen zoveel mogelijk te verzachten. Daarom ondersteunt de overheid bedrijven zodat mensen hun inkomen houden. Maar op een gegeven moment is de coronacrisis en de economische crisis die daaruit voortkomt voorbij. Al die dingen zullen op een gegeven moment achter ons liggen, maar dan is de klimaatcrisis er nog. Voor mij is het dus een zoektocht hoe we sterker en toekomstbestendig uit deze crisissen kunnen komen, zodat we ook de klimaatproblematiek het hoofd kunnen bieden.”

“We moeten op zoek naar een integrale belangenafweging waarbij we zowel naar de natuur als de economie kijken.”

Samen op zoek naar een oplossing

Daarbij gaat het er wat haar betreft niet om dat één sector harder wordt aangepakt dan een andere sector. “Ik denk dat we voor de uitdaging staan om op zoek te gaan naar een nieuwe manier van samen leven, waarbij we aandacht geven aan wat we waardevol vinden en meer tijd en rust inbouwen in plaats van in de hoogste versnelling doorgaan. We moeten op zoek naar een economie die in dienst van mensen staat en binnen de grenzen van wat de aarde aankan blijft.” Innovaties zoals de deelauto helpen daarbij. “Pas reed ik in zo’n deelauto, een BMW i3. Daar word ik heel enthousiast van, ook omdat het erg comfortabel rijdt. Dat is een win-win.”

Elektrisch rijden voor iedereen

De i3 is een voorbeeld van een andere ontwikkeling binnen de vervoerssector: elektrische auto’s. De populariteit van volledig elektrisch wegverkeer heeft de laatste jaren een vlucht genomen. Met een subsidieregeling die binnenkort beschikbaar komt, wordt verder ingezet op het populair maken van elektrische auto’s. Daarbij krijgen niet alleen mensen die een nieuwe elektrische auto kopen subsidie, maar ook mensen die een tweedehandse elektrische auto kopen, een unicum in Europa. “De subsidie is gericht op het middenklasse segment en voor de tweedehandse automarkt. Ik hoop echt dat elektrisch rijden daarmee voor iedereen dichterbij komt en niet alleen voor de happy few blijft.”

Vernieuwing wagenpark

Er zit ook een ‘maar’ aan de vernieuwing van het wagenpark, een keerzijde waar Dik-Faber ook persoonlijk tegenaan loopt. “Ik rijd met mijn gezin in een Citroën C3 uit 2011, een klein dieseltje. Ik zou graag overstappen naar elektrisch rijden, maar zo’n auto moet ook gemaakt worden. Bij het maken van auto’s, of die nu elektrisch zijn of niet, wordt het milieu belast. Dus als je naar het geheel kijkt, moet je dan beter zo lang mogelijk met de auto die je hebt blijven rijden of toch een nieuwe kopen? Zelf rijd ik toch nog even door met m’n oude auto, maar ik ben nog aan het puzzelen.”

“Ik hoop dat elektrisch rijden met de nieuwe subsidieregeling voor iedereen dichtbij komt.”

Integrale aanpak is nodig

Waar grenzeloosheid volgens Dik-Faber de achterliggende oorzaak is van de stikstofproblematiek, is de oplossing volgens haar te vinden in een integrale aanpak. Alleen als verschillende sectoren samen werken aan een oplossing, is het mogelijk om de doelstelling te halen die volgens de Commissie Remkes nodig is om Nederland weer gezond te krijgen: 50 procent minder stikstofuitstoot in 2030.

Foto’s: Anne Paul Roukema